નાણા પ્રધાન નિર્મલા સીતારમણે 1 ફેબ્રુઆરી, 2023 ના રોજ 2023-24નું બજેટ રજૂ કર્યું હતું. મોદી સરકારના બીજા કાર્યકાળનું આ છેલ્લું પૂર્ણ બજેટ હતું. આ બજેટમાં નાણામંત્રીએ યુવાનોથી માંડીને મધ્યમ વર્ગ, આદિવાસીઓ, ખેડૂતો અને ગરીબો માટે વિશેષ જાહેરાતો કરી હતી. કોરોનામાંથી અર્થવ્યવસ્થા રિકવર થવાથી સ્પષ્ટ હતું કે આ વખતે સામાન્ય બજેટ કંઈક અલગ હશે. આખરે એવું જ થયું. મોદી સરકારના વર્તમાન કાર્યકાળનું છેલ્લું સંપૂર્ણ બજેટ રજૂ કરતાં નાણાં પ્રધાન નિર્મલા સીતારમણે સ્પષ્ટ કર્યું કે આ વર્ષે નવ રાજ્યોમાં વિધાનસભાની ચૂંટણીઓ અને આવતા વર્ષે સામાન્ય ચૂંટણીઓ પછી પણ સરકાર લોકશાહીની રાજનીતિથી દૂર રહેશે. આ નોંધનીય છે કારણ કે કેટલાક રાજકીય પક્ષો આનંદની સંસ્કૃતિને પ્રોત્સાહન આપવા માટે રોકાયેલા છે. આવા સમયે મોદી સરકારે નક્કી કર્યું કે તે રેવડી સંસ્કૃતિને મહત્વ આપવાને બદલે દેશના યોગ્ય વિકાસને પ્રાથમિકતા આપશે. આ બજેટ માત્ર આ દિશામાં જ સંકેત નથી આપી રહ્યું પરંતુ આવનારા 25 વર્ષમાં દેશને વિકસિત રાષ્ટ્ર બનાવવાના લક્ષ્યની રૂપરેખા પણ દર્શાવે છે. બજેટ દ્વારા સ્પષ્ટ સંદેશ આપવામાં આવ્યો છે કે સરકાર વિકાસ દરની સાથે વપરાશ વધારવા માટે પ્રતિબદ્ધ છે. આ માટે તેણે ઈન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર વિકસાવવા માટે બજેટ ફાળવણી વધારીને 10 લાખ કરોડ રૂપિયા કરવાની જાહેરાત કરી છે. જે ગત વર્ષની સરખામણીમાં 33 ટકા વધુ છે. તે સ્પષ્ટ છે કે આ પગલું માત્ર જરૂરી ઈન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર ઉભું કરવામાં સક્ષમ નથી, પરંતુ વિકાસને વેગ આપવા સાથે રોજગારીની તકો વધારવામાં પણ મદદરૂપ થશે.
અમૃત સમયગાળામાં આવેલા બજેટની એક સારી બાબત એ છે કે સરકારે ઇન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચરના નિર્માણ પર ભાર આપતા રાજકોષીય જગ્યા મર્યાદિત રાખીને શહેરી માળખાને મજબૂત કરવા પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કર્યું છે. આ માટે મ્યુનિસિપલ બોન્ડ દ્વારા નગરપાલિકા સંસ્થાઓને નાણાકીય બાબતોમાં આત્મનિર્ભર બનવાનો સંદેશ આપવામાં આવ્યો છે. આ સંદેશને યોગ્ય રીતે લેવાની જરૂર છે, કારણ કે શહેરો અર્થતંત્રનું એન્જિન છે. તમામ પડકારો હોવા છતાં બજેટ દ્વારા મધ્યમ વર્ગને ટેક્સમાં રાહત આપવા માટે લેવાયેલા પગલાં એ જ સંદેશ આપી રહ્યા છે કે સરકાર તેના સૌના વિકાસના મંત્ર પ્રત્યે સભાન છે.
પ્રધાનમંત્રી કૌશલ વિકાસની નવી યોજના સાથે ખેડૂતોની આર્થિક સ્થિતિ સુધારવા માટે પગલાં લઈને સરકારે એ પણ કહ્યું કે તે દેશના વિકાસમાં દરેકની ભાગીદારી વધારવા માંગે છે. સામાન્ય બજેટ જે રીતે ગ્રામીણ વિકાસ અને શહેરી વિકાસની સાથે સામાજિક વિકાસ પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરે છે તે સ્પષ્ટ છે કે સરકારે જન કલ્યાણ સુનિશ્ચિત કરીને વિકાસને નવી ઊંચાઈએ લઈ જવાનો પ્રયાસ કર્યો છે. આ પ્રયાસને સફળ બનાવવા માટે બજેટની જાહેરાતોના અમલીકરણ પર વિશેષ ધ્યાન આપવામાં આવે તે જરૂરી છે. વધુ સારું બજેટ એ છે કે જેની જાહેરાતો યોગ્ય રીતે લાગુ કરવામાં આવે.
